Για την ενημέρωση των:
μελών ,φίλων συγχωριανών και όλων των κατοίκων των Δ.Δ. της άνω Μεσσηνίας-όσον αφορά την λάθος χωροθέτηση της Καλλιρρόης - παραθέτουμε την επιστημονικά τεκμηριωμένη τεχνική έκθεση του Γεωλόγου-Μηχανικού Μελετητή Χριστόφορου Καπόπουλου και των επιστημονικών του συνεργατών: Γ. Καλλέργη- Ομότιμου καθηγητή του Παν/μίου Πατρών και του Ανδρ. Αντωνάκου Δρ. Υδρογεωλόγου, ειδικευμένου στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) και την χωρική ανάλυση.
-Η εν λόγω έκθεση έγινε στα πλαίσια της καταλληλότητας ή μη της προτεινόμενης- από την ανάδοχο εταιρεία ΤΕΡΝΑ, για την κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας απορριμάτων και ΧΥΤΥ -θέση της Καλλιρρόης.
Από την τεχνική έκθεση προκύπτει περίτρανα<<η ακαταλληλότητα>>της προτεινόμενης θέσης και όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε αυτήν << ή εξεταζόμενη περίπτωση χωροθέτησης ΧΥΤΥ στη θέση «¨Ονι» αποτελεί κλασσικό παράδειγμα προς αποφυγή>>
-Η τεχνική έκθεση αποτελεί ένα<<επιστημονικό εργαλείο>>το οποίο θα χρησιμοποιήσουμε στην σε εξέλιξη διαβούλευση για να αποτρέψουμε την κατασκευή<<σκουπιδοεργοστασίου>> στην Καλλιρρόη.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:Tο περιεχόμενο της έκθεσης μεταφέρθηκε αυτούσιο, απλά δεν μεταφέρθηκαν οι αναφερόμενες σε αυτήν εικόνες και πίνακες.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΧΥΤΥ
ΣΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ «ΟΝΙ»ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΟΙΧΑΛΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ
ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Από
ΚΑΠΟΠΟΥΛΟ Α. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ
Γεωλόγο – M.Sc Πολ. Μηχανικό Μελετητή
Επιστημονικοí Σύμβουλοι
Γ. Καλλέργης
Ομότιμος καθηγητής Υδρογεωλογίας
Παν/μίου Πατρών
Ανδρ. Αντωνάκος
Δρ. Υδρογεωλόγος,
Ειδικευμένος στα Γεωγραφικά Συστήματα
Πληροφοριών (GIS) και την χωρική ανάλυση.
ΣΥΝΟΨΗ
Στη παρούσα Τεχνική Έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα επιτόπιας διερεύνησης των γεωλογικών, γεωτεχνικών και υδρογεωλογικών συνθηκών, τόσο στο χώρο του υπό εξέταση ΧΥΤΥ στη θέση «Όνι» του Δήμου Οιχαλίας Μεσσηνίας όσο και στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου. Τα κυριότερα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε είναι:
Δεν διαπιστώθηκε τόσο στη περιοχή «¨Ονι», όσο και στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου, η ύπαρξη του, αναφερόμενου στο γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ 1:50.000 (φύλλο «Κάτω Φιγάλεια») υδροστεγανού γεωλογικού σχηματισμού, γνωστού ως «φλύσχη», που θα μπορούσε ενδεχομένως να φιλοξενήσει τη χωματερή του ΧΥΤΥ. Αντί αυτού διαπιστώσαμε την ύπαρξη ενός συστήματος πετρωμάτων, αποτελούμενο από εναλλαγές πλακωδών ασβεστόλιθων που περιέχουν ενστρώσεις ψαμιτοπηλιτικές, κερατολιθικές μαργαϊκές κ.ά. Ο σχηματισμός αυτός πιθανά αποτελεί τα «στρώματα μετάβασης» μεταξύ του «φλύσχη» και τον υποκείμενων πλακωδών ασβεστολίθων του Άνω Κρητιδικού και παρουσιάζεται ως χαρτογραφική ενότητα στο γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ 1:50.000 (φύλλο Μελιγαλάς).Το όλο σύστημα είναι έντονα τεκτονισμένο κατακερματισμένο, κατά θέσεις εξαλλοιωμένο, και πολύ υδροπερατό. Η επικράτηση των ασβεστολίθων μεταξύ των διαφόρων λιθοφάσεων είναι απόλυτη.
Το σύστημα αυτό έχει συνθλιβεί τεκτονικά, από το πυκνό δίκτυο ρηγμάτων (εφιππεύσεις) που το διατρέχει, παρουσιάζει έντονη ετερογένεια και έντονη μεταβλητότητα των γεωτεχνικών του παραμέτρων, από θέση σε θέση, οι οποίες είναι εν γένει υποβαθμισμένες λόγω του έντονου τεκτονισμού και της προαναφερθείσας λιθοφασικής σύστασης..
Η οποιαδήποτε στεγανή επένδυση της υπόβασης του εξεταζόμενου ΧΥΤΥ είναι αμφίβολο κατά πόσο θα μπορέσει να αντιδράσει θετικά στη περίπτωση σεισμικής δόνησης. Το πιθανότερο είναι να διαρραγεί, με αποτέλεσμα τα επικίνδυνα στραγγίσματα να διεισδύσουν στον υποκείμενο υδροφόρο λόγω της υψηλής υδροπερατότητας που παρουσιάζει η ακόρεστη ζώνη του που συνίσταται από τον σχηματισμό των στρωμάτων μετάβασης και τους πλακώδεις ασβεστόλιθους του Άνω Κρητιδικού που προαναφέραμε.
Το ασβεστολιθικό-ψαμμιτοπηλιτικό αυτό ετερογενές σύστημα («στρώματα μετάβασης») δεν
προσφέρει ομοιογενή, από γεωτεχνική άποψη, υπόβαση προκειμένου να υποδεχθεί ΧΥΤΥ, όχι μόνο λόγω της ετερογένειας, αλλά και λόγω της χαμηλής ποιότητας των γεωτεχνικών χαρακτηριστικών του (διαφορική συμπιεστότητα, μεταβλητό κατά θέσεις μέτρο ελαστικότητας, διαφορετική, κατά θέσεις, αντίδραση στις, όχι σπάνιες στη περιοχή, σεισμικές δονήσεις).
Το ως άνω σύστημα, μαζί με τους υποκείμενους πλακώδεις ασβεστόλιθους του Άνω Κρητιδικού φιλοξενεί έναν ενιαίο, πολύ αποδοτικό, υδροφόρο ορίζοντα (υδροφόρο σύστημα Μελιγαλά) που καταλαμβάνει τόσο τη λοφώδη, όπου βρίσκεται και η εξεταζόμενη χωματερή ΧΥΤΥ, όσο και την πεδινή περιοχή. Ο υδροφόρος αυτός είναι απόλυτα κρίσιμος τόσο για την επιβίωση της τοπικής κοινωνίας, όσο και για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας στην ευρύτερη περιοχή, ακόμα και πέρα από τα διοικητικά όρια του Δήμου Οιχαλίας.
Στον υδροφόρο αυτό έχει ανορυχθεί πυκνό δίκτυο υδρογεωτρήσεων, υδρευτικών και αρδευτικών μεγάλης απόδοσης, συχνά άνω των 60-80 κ.μ./ώρα. Μια τέτοια γεώτρηση έχει γίνει και στο οικόπεδο του υπό εξέταση ΧΥΤΥ. Σημειώνεται ότι κάθε Δημοτικό Διαμέρισμα έχει τη δική του γεώτρηση ύδρευσης. Η γεώτρηση ύδρευσης του ΔΔ Μελιγαλά (Βαθειά Χούνη) αποδίδει 160 κ.μ./ώρα. Ο ως άνω υδροφόρος τροφοδοτεί με νερό μεγάλο αριθμό υδρορευμάτων που διασχίζουν τη πεδινή περιοχή και τα οποία χρησιμοποιούνται για άρδευση και στηρίζουν την οικολογική ισορροπία και το μικροκλίμα στη περιοχή.
Όλες οι γεωτρήσεις βρίσκονται στο ίδιο υδροφόρο σύστημα, υπάρχει ενιαία στάθμη ηρεμίας,
αλληλοεπηρεάζονται (όταν διανοίγονται νέες γεωτρήσεις, σε κάποιες προϋπάρχουσες το νερό θολώνει) ενώ αλληλεπιδρούν και με πηγές που τροφοδοτούνται από τον ίδιο υδροφόρο..
Το πιο πάνω δίκτυο υδρογεωτρήσεων επηρεάζεται και από την οποιαδήποτε σεισμική δραστηριότητα,(μετά από σεισμικές δονήσεις, το νερό από κάποιες γεωτρήσεις θολώνει και αναδύεταικαι κάποια χαρακτηριστική οσμή, ή κάποιες άλλες γεωτρήσεις στειρεύουν προσωρινά) λόγω της ύπαρξης των προαναφερθέντων ρηγμάτων.
Η πιο πάνω υδροφορία οφείλεται κυρίως στην επικράτηση των πλακωδών ασβεστολίθων.
Πρόκειται, κατά συνέπεια, για υδροφόρο που έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός «καρστικού υδροφόρου», δηλαδή μεγάλη ρυπαντική τρωτότητα, ασήμαντη ικανότητα αυτοκαθαρισμού, μεγάλες ταχύτητες ροής του υπόγειου νερού, Η οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση μεταδίδεται ακαριαία σε όλο το σύστημα («Υδροφόρος Μελιγαλά»).
Η ζωτική σημασία, του «Υδροφόρου Μελιγαλά» για την επιβίωση των κατοίκων του Δήμου
Οιχαλίας και όχι μόνο-τα γεωλογικά όρια που θέτει η φύση ποτέ δεν συμπίπτουν με τα διοικητικά όρια που θέτει ο άνθρωπος - σε συνδυασμό με τα προαναφερθέντα υποβαθμισμένα γεωτεχνικά και υδρογεωλογικά, από πλευράς ρυπαντικής επιδεκτικότητας και αυτοκαθαρισμού χαρακτηριστικά καθιστούν αδιανόητη οποιαδήποτε σκέψη για χωροθέτηση ΧΥΤΥ, στη θέση «¨Ονι», όπου το πάχος της ακόρεστης ζώνης είναι ασήμαντο (περίπου 10 μέτρα) και τα γεωλογικά-υδραυλικά χαρακτηριστικά της,ευνοούν την ταχεία μεταβίβαση των πιθανών ρύπων προερχόμενων από τον ΧΥΤΥ (στράγγισμα) προς τον υποκείμενο ζωτικής σημασίας υδροφόρο.
Θεωρούμε ότι ή εξεταζόμενη περίπτωση χωροθέτησης ΧΥΤΥ στη θέση «¨Ονι» αποτελεί κλασσικό παράδειγμα προς αποφυγή
1. Εισαγωγή-Θέση-Μορφολογία της περιοχής έρευνας
Στη παρούσα Τεχνική Έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα επιτόπιας διερεύνησης των υδρογεωλογικών‐γεωτεχνικών συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή της υπό περιβαλλοντική εξέταση θέσης των εγκαταστάσεων ΧΥΤΥ στη θέση «Όνι» του ΔΔ «Καλλιρρόη» του Δήμου Οιχαλίας Μεσσηνίας.
Προς τούτο επισκεφθήκαμε τη περιοχή και εξετάσαμε τα χαρακτηριστικά των γεωλογικών σχηματισμών που τη δομούν, ενώ συμβουλευθήκαμε όλα τα γεωλογικά, υδρογεωλογικά και γεωτεχνικά στοιχεία που υπάρχουν στα αρχεία του Δήμου και τα οποία ο τελευταίος έθεσε στη διάθεσή μας.
Στην Εικ 1 παρουσιάζονται η εξεταζόμενη θέση «Όνι» σε σχέση με τους οικισμούς «Καλλιρρόη» ‐ από την οποία απέχει περί τα 600 μέτρα ‐ και «Βασιλικό». Στον ίδιο χάρτη παρουσιάζονται οι υδρογεωτρήσεις και οι πηγές που απογράψαμε κατά την επιτόπια έρευνα. Η εξεταζόμενη θέση «Όνι» για τη δημιουργία ΧΥΤΥ, βρίσκεται σε μια μικρή κοιλάδα που διαμορφώνεται ανάμεσα στους λόφους « Μαραθιά» (μέγιστο υψόμετρο 272 μέτρα ) και «Βασιλικό» (μέγιστο υψόμετρο 376 μέτρα).
Στην Εικ. 2 παρουσιάζεται το ανάγλυφο της εξεταζόμενης περιοχής από τον οποίο προκύπτει ότι η θέση «Όνι» έχει στο μεν νότιο όριό της υψόμετρο 150 περίπου μέτρων στη δε βόρεια απόληξή της 180 μέτρα. Από τον συνδυασμό των δύο εικόνων (Εικ. 1 και Εικ.2) προκύπτει ότι η ευρύτερη περιοχή «Όνι» διακρίνεται σε μια ημιορεινή περιοχή, που περιλαμβάνει τους λόφους « Μαραθιά», «Βασιλικό», «Βελανιδιά» (μέγιστο υψόμετρο 340 μέτρα) και Αγριλοβούνι (μέγιστο υψόμετρο 302 μέτρα) στη περιοχή του οικισμού «Κάστρο» και σε μια πεδινή περιοχή (κοιλάδα Στενύκλαρου‐Μελιγαλά), στην οποία τα υψόμετρα κυμαίνονται από 60 έως 140 μέτρα. Το πεδινό τμήμα της περιοχής έρευνας διασχίζεται από σημαντικό αριθμό υδρορευμάτων όπως τα «Μεγ. Ποτάμι» και το «Χουχλωτό ρέμα» αλλά και άλλα μικρότερα (Καταβόθρα, Άμφιτα, Βίας,
Σιδερογιόφυρο, Ξάστερο) , η γένεση των οποίων οφείλεται στις ιδιαίτερες υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής.
2. Γεωλογικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής «¨Ονι»,
Η γεωλογική δομή της ευρύτερης περιοχής σύμφωνα με το γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ κλίμακας 1:50.000 «Κάτω Φιγάλεια» (Εικ. 3), χαρακτηρίζεται από την παρουσία δύο γεωμορφολογικών ενοτήτων οι οποίες είναι ταυτόχρονα και γεωλογικές: μια λοφώδη‐ημιορεινή και μια, πεδινή‐επίπεδη ενότητα.
Η λοφώδης περιοχή περιλαμβάνει και τη τοποθεσία «Όνι» που είναι υποψήφια να φιλοξενήσει τις εγκαταστάσεις του ΧΥΤΥ κ.λπ. Η περιοχή αυτή, σύμφωνα με τον χάρτη του ΙΓΜΕ, αποτελεί τον άξονα ενός συγκλίνου και δομείται επιφανειακά, κατά κύριο λόγω από τον σχηματισμό του φλύσχη ηλικίας Ηωκαίνου. Των στρωμάτων του φλύσχη, που δεν υπερβαίνουν σε πάχος τα 10‐20 m υπόκεινται πλακώδεις ως λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθοι ηλικίας Άνω Κρητιδικού.
Το ανατολικό περιθώριο της περιοχής δομείται επιφανειακά από τον σχηματισμό των «Στρωμάτων Μετάβασης» ηλικίας Κάτω Κρητιδικού ο οποίος υπόκειται στρωματογραφικά του ορίζοντα των πλακωδών ασβεστολίθων του Άνω Κρητιδικού και αναδύεται στην επιφάνεια τεκτονικά λόγω της ύπαρξης μεγάλης επιφάνειας επώθησης‐εφίππευσης. Ο σχηματισμός αυτός αποτελείται από εναλλαγές πλακωδών ασβεστολίθων, μαργαϊκών ασβεστολίθων, και μαύρων πυριτόλιθων ενώ ακολουθεί σύστημα από φυλλώδεις μαργαϊκούς ή λατυποπαγείς ασβεστόλιθους, μάργες και ψαμμίτες (Εικ.3). Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής, κατά τον πιο πάνω χάρτη, είναι ο έντονος τεκτονισμός της περιοχής, με τη μορφή επάλληλων λεπιώσεων.
Εμείς κατά την επιτόπια έρευνα που πραγματοποιήσαμε στην περιοχή δεν διαπιστώσαμε την ύπαρξη τυπικού «φλύσχη» με εναλλαγές πηλιτών, μαργών, ψαμμιτών και ασβεστολίθων, αλλά μια σειρά από εναλλαγές πλακωδών ασβεστολίθων, ψαμμιτικών ασβεστολίθων, ασβεστολιθικών λατυποπαγών, μαργών και πυριτολίθων, έντονα τεκτονισμένων, διερρηγμένων και τοπικά εξαλλοιωμένων. Ο σχηματισμός αυτός αποτελεί πιθανά τα «Στρώματα Μετάβασης» του Ηωκαινικού φλύσχη προς τους υποκείμενους πλακώδεις ασβεστόλιθους, και δεν οριοθετείται ως αυτόνομη χαρτογραφική ενότητα στο φύλλο χάρτη «Νέα Φιγαλεία» του ΙΓΜΕ, σε αντίθεση με το γειτονικό φύλλο «Μελιγαλάς» στο οποίο οριοθετείται σαν αυτόνομη χαρτογραφική ενότητα.
Το πιο πάνω σύστημα το οποίο δεν υπερβαίνει σε πάχος τα 10‐20 m, είναι τελείως ετερογενές και έντονα τεκτονισμένο, έχει συνθλιβεί τεκτονικά ανάμεσα σε ανθρακικά πετρώματα (ασβεστόλιθοι, δολομίτες), οι ποίοι αποτελούν και το υπόβαθρό τους. Έτσι η ενδεχόμενη υπόβαση του ΧΥΤΥ θα αποτελείται από ένα σύστημα που θα αποτελείται από πλακώδεις ασβεστολίθους με ενστρώσεις σχιστοψαμιτικές, μαργαϊκές και κερατολιθικές, πάνω στους οποίους έχουν εφιππεύσει παλιότερα ανθρακικά και σχιστοψαμιτικά πετρώματα ( Εικ. 4). Στην επιφάνειά τους έχει δημιουργηθεί μανδύας αποσάθρωσης που το πάχος του δεν ξεπερνά τα 1‐2 μέτρα και άλλωστε θα αφαιρεθεί για την εξυγίανση της υπόβασης, σε περίπτωση που αποφασιστεί η κατασκευή χωματερής ΧΥΤΥ. Το ασβεστολιθικό‐ψαμμιτοπηλιτικό αυτό ετερογενές σύστημα (Στρώματα Μετάβασης) δεν προσφέρει ομοιογενή, από γεωτεχνική άποψη, υπόβαση προκειμένου να υποδεχθεί ΧΥΤΥ, όχι μόνο λόγω της ετερογένειας αλλά και λόγω της χαμηλής ποιότητας των γεωτεχνικών χαρακτηριστικών του. Εξάλλου ο έντονος τεκτονισμός του συστήματος δεν εξασφαλίζει ασφαλή αντίδραση απέναντι σε ενδεχόμενες σεισμικές δονήσεις, με συνέπεια να υπάρχει ο κίνδυνος, σε περίπτωση τέτοιων δονήσεων, να προκληθούν διαφορικές παραμορφώσεις στην επένδυση του ΧΥΤΥ.
Η πεδινή περιοχή καταλαμβάνεται από νεώτερες ποταμοχειμαρρώδεις αποθέσεις μικρού σχετικά πάχους προερχόμενες από τη διάβρωση των πετρωμάτων της λοφώδους ενότητας, τα οποία όμως λόγω της πετρολογικής τους σύστασης δεν προσφέρονται για υλικό επικάλυψης των υπολειμμάτων, δοσμένης της σχετικά αυξημένης υδροπερατότητας και της μη αργιλικής ορυκτολογικής τους σύστασης.
Συμπερασματικά προκύπτει από τα πιο πάνω ότι οι γεωλογικές‐ γεωτεχνικές συνθήκες στη θέση «Όνι» δεν είναι ευνοϊκές για την δημιουργία των σκοπούμενων εγκαταστάσεων και δεν εξασφαλίζουν την απαιτούμενη από αυτές ασφάλεια από γεωλογική, γεωτεχνική και σεισμολογική άποψη .
3. Τα υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής «¨Ονι»
Οι υδραυλικές‐υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής καθορίζονται από το τύπο των λιθοφάσεων‐πετρωμάτων, την ένταση των τεκτονικών διαταραχών στις οποίες έχουν υποβληθεί, τον κερματισμού τους και τις φυσικοχημικές μεταβολές (διάβρωση‐αποσάθρωση) τις οποίες έχουν υποστεί. Τον σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση των υδρογεωλογικών συνθηκών στη περιοχή παίζει η επικράτηση των ανθρακικών πετρώματα (πλακώδεις ασβεστόλιθοι) στους διάφορους γεωλογικούς σχηματισμούς (Εικ. 5), οι οποίοι παρουσιάζουν αυξημένη μεν ασυνεχή δε υδραυλική αγωγιμότητα (ετερογένεια, ανισοτροπία), τόσο λόγω των λιθοφασικών αλλαγών όσο και λόγω της συνύπαρξης λόγω τεκτονισμού με στεγανά ή λιγότερα υδροπερατά, μικρής έκτασης, στρώματα και διαφράγματα. Σημαντικό επίσης ρόλο παίζει η απουσία ενός εκτεταμένου και ικανού πάχους αδιαπέρατου σχηματισμού με αποτέλεσμα της δημιουργία ενός ενιαίου και μεγάλης έκτασης ανθρακικού υδροφόρου. Σύμφωνα με τους Νίκα et. al.,(2008) οι οποίοι επεξεργάστηκαν τα αποτελέσματα από 67 αντλητικές δοκιμασίες στους ανθρακικούς σχηματισμούς των ζωνών Πίνδου και Τριπόλεως στην Πελοπόννησο, τα υδραυλικά χαρακτηριστικά των σχηματισμών αυτών παρουσιάζουν πολύ μεγάλες διακυμάνσεις των υδραυλικών τους χαρακτηριστικών (Πίνακας Ι). Παρά ταύτα η μέση μεταβιβαστκότητα είναι της τάξης των 2,5 χιλιάδων κυβικών μέτρων ανά μέτρο μετώπου (πλάτους) υδροφόρου δηλαδή από κάθε μέτρο πλάτους του υδροφόρου περνούν ημερησίως περί τα 105 κ.μ υπόγειου νερού. Η μεγάλη αυτή παροχετευτική ικανότητα των ανθρακικών πετρωμάτων αντανακλάται όμως και στη μεγάλη ευκολία μεταφοράς ρύπων προς τα κατάντη. Οι ασβεστολιθικές ζώνες, πλήρως τεμαχισμένες λόγω τεκτονισμού, ανάμεσα σε λιγότερο υδροπερατές σχιστοψαμμιτοπηλιτικές ζώνες και διευθυνόμενες από Β προς Ν ελέγχουν τη ροή των επιφανειακών αλλά κυρίως των υπόγειων νερών προς την ίδια κατεύθυνση, αποτελούν δε ενιαία υδρογεωλογική ενότητα με το σημαντικό καρστικό υδροφόρο που αναπτύσσεται σε μικρό σχετικά βάθος στην πεδινή ζώνη, κάτω από τις μικρού πάχους σύγχρονες προσχώσεις και
αποτελεί τη βασική πηγή κάλυψης των υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών της περιοχής. Η δίαιτα του πολύ σημαντικού αυτού, για την υδατική οικονομία της περιοχής, υδροφόρου βρίσκεται σε άμεση εξάρτηση με τους σχηματισμούς που καλύπτουν τη λοφώδη και ημιορεινή περιοχή.
Οποιαδήποτε παρέμβαση στη λοφώδη περιοχή θα έχει άμεσο αντίκτυπο στο πιο πάνω υδροφόρο σύστημα και στην υδατική οικονομία της περιοχής. Είναι λοιπόν προφανές ότι στη περιοχή αναπτύσσεται ένας ενιαίος καρστικός υδροφόρος ο οποίος τροφοδοτεί ένα πυκνό δίκτυο υδρογεωτρήσεων, (Εικόνες 1, 4 και 5, Πίνακας ΙΙ), αλλά και πολλές και σημαντικές πηγές και υδρορεύματα (πηγή «Διβάρι» Πολίχνης, πηγή «Χουχλωτού» Βασιλικού). Το απόλυτο υψόμετρο της στάθμης στις υδρογεωτρήσεις είναι περίπου το ίδιο με το απόλυτο υψόμετρο των πηγών, ενώ υπάρχει άμεση αλληλεπίδραση τόσο μεταξύ των υδρογεωτρήσεων, όσο και μεταξύ υδρογεωτρήσεων και πηγών (Πίνακας ΙΙ). Η επίδραση των σεισμικών δονήσεων, που δεν σπανίζουν στη περιοχή, είναι άμεση, προφανώς μέσω των διαρρήξεων, όπως φαίνεται στον Πίνακα ΙΙ. Η ακόρεστη ζώνη του υδροφόρου είναι πολύ μικρή (<10 b="">
ανθρακικά κυρίως υλικά, ενώ τα αργιλικά στοιχεία είναι ασήμαντα. Έτσι ο υδροφόρος αυτός, ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των κατοίκων του Δήμου Οιχαλίας αλλά και τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας μέσω των υδρορευμάτων που συντηρεί (Εικόνες1 και 2).
Επισημαίνεται ότι ακόμη και στη θέση που εξετάζεται να κατασκευαστεί η χωματερή του ΧΥΤΥ («Όνι») υπάρχει και παραγωγική υδρογεώτρηση και πηγή, δηλαδή η εξεταζόμενη χωματερή βρίσκεται μέσα στον καρστικό υδροφόρο «Μελιγαλά». Ο υδροφόρος αυτός είναι πολύ ευάλωτος σε εξωτερική ρύπανση, την οποία μεταφέρει με μεγάλη ταχύτητα προς τα κατάντη, λόγω της μεγάλης ταχύτητας ροής του υπόγειου νερού, χωρίς οποιαδήποτε εξασθένηση της ρύπανσης, γιατί οι διαδικασίες ρόφησης δεν λειτουργούν σε αυτά τα υλικά.
Ο συνολικός όγκος νερού που χρησιμοποιείται ετησίως από τον καρστικό υδροφόρο για ύδρευση ανέρχεται στα 3.550.000 κ.μ. Στον όγκο αυτό δεν περιλαμβάνονται πολλαπλάσιες ποσότητες υπόγειου νερού που αντλείται από ιδιωτικές υδρογεωτρήσεις και χρησιμοποιείται για άρδευση.
Είναι προφανής λοιπόν η ακαταλληλότητα της θέσης «Όνι» για την εγκατάσταση ΧΥΤΥ, η οποία θα θέση σε άμεσο κίνδυνο ποιοτικής υποβάθμισης ή και ολοκληρωτικής καταστροφής τον υδροφόρο «Μελιγαλά».
4. Περιβαλλοντικά Χαρακτηριστικά της περιοχής «¨Ονι»,
Γεωλογικά, γεωτεχνικά χαρακτηριστικά
Η θέση «¨Ονι» στερείται των γεωλογικών και γεωτεχνικών χαρακτηριστικών που απαιτούνται για την υποδοχή ΧΥΤΥ διότι η πιθανή μελλοντική υπόβαση θα βρίσκεται σε πετρώματα πλήρως υδροπερατά, με τελείως διαφορετικά γεωτεχνικά χαρακτηριστικά και η διαφορική συνίζηση της υπόβασης εύκολα θα προκαλέσει θραύση της επένδυσης. Η παρουσία πολλαπλών διαρρήξεων που διελαύνουν την περιοχή και οι οποίες έχουν κατακερματίσει τα πετρώματα και έχουν συμβάλει στην εξαλλοίωσή τους έχουν υποβαθμίσει επιπλέον τις γεωτεχνικές ιδιότητές τους. Τέλος σε περίπτωση σεισμικών δονήσεων, η γεωτεχνική συμπεριφορά των διαρρήξεων θα είναι απρόβλεπτα κακή.
Υδραυλικά, υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά
Η στεγανότητα των σχηματισμών στην οποία θα κατασκευαστεί η χωματερή είναι ετερογενώς κατανεμημένη με μεγάλες τιμές υδροπερατότητας στα σημεία που επικρατούν τα ανθρακικά πετρώματα και μικρότερες στα σημεία που κυριαρχούν σχιστοψαμιτοπηλίτες. Η διάταξη εξάλλου των πιο πάνω πολύ υδροπερατών και λιγότερο υδροπερατών ή ημιπερατών ζωνών είναι τέτοια που κατευθύνει τη ροή των επιφανειακών και υπόγειων νερών προς το πεδινό τμήμα της περιοχής, δηλαδή από Β προς Ν, και τροφοδοτούν τον ενιαίο καρστικό υδροφόρο που εκτείνεται στη πεδινή ζώνη. Επισημαίνεται ότι οι πιο πάνω υδροφόροι χρησιμοποιούνται τόσο για ύδρευση όσο και άρδευση της περιοχής. Τα πετρώματα που δομούν τη θέση «Όνι», ανήκουν στην ίδια υδρογεωλογική ενότητα με το κύριο υδροφόρο σύστημα της πεδινής ζώνης και κατά συνέπεια οποιαδήποτε παρέμβαση στα πρώτα θα έχει άμεσες επιπτώσεις στον δεύτερο. Επισημαίνεται ότι η αυξημένη παρουσία ανθρακικών και η απουσία ή χαμηλή παρουσία αργιλικών πετρογενετικών ορυκτών στα πιο πάνω πετρώματα αποστερεί από τα τελευταία ικανότητας αυτοκαθαρισμού και επιβράδυνσης της ρύπανσης. Οποιοδήποτε ρυπογόνο γεγονός ή ατύχημα στη θέση «Όνι», καθώς και η διαφυγή στραγγίσματος λόγω της πολύ πιθανής αστοχίας της επένδυσης, θα γίνει άμεσα αισθητό στον κύριο υδροφόρο της χαμηλής ζώνης διότι στον ίδιο υδροφόρο βρίσκεται και η υπόβαση του ΧΥΤΥ. Με άλλα λόγια η τρωτότητα του κύριου υδροφόρου της πεδινής ζώνης απέναντι σε εξωτερική ρύπανση προερχόμενη από την περιοχή «Όνι» είναι πολύ μεγάλη και το στράγγισμα από μια πιθανή χωματερή σε αυτή θα φτάσει γρήγορα, ανενόχλητα και χωρίς κάποιο εμπόδιο στον καρστικό υδροφόρο.
Χρήσεις γης
Στο χάρτη που εμφανίζεται στην Εικ.7 παρουσιάζονται οι χρήσεις γης στην ευρύτερη περιοχή. Η έντονη γεωργική δραστηριότητα οφείλεται κυρίως στην ελαιοκαλλιέργεια αλλά και στη καλλιέργεια τριφυλλιού, καλαμποκιού κ.ά. Το κύριο βιοποριστικό επάγγελμα των κατοίκων είναι η γεωργία, η οποία όμως για να διατηρηθεί ζωντανή και μαζί με αυτήν και η πλειοψηφία των κατοίκων οι οποίοι είναι ελαιοκαλλιεργητές, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι δεν θα διαταραχτεί το υφιστάμενο υδατικό καθεστώς, από μη συμβατές ρυπογόνες δραστηριότητες όπως είναι η εγκατάσταση ΧΥΤΥ, σε ακατάλληλη, από γεωλογική, υδρογεωλογική και γεωτεχνική σκοπιά, θέση, όπως είναι η θέση «Όνι».
Το πιο πάνω υδροφόρο είναι η μοναδική πηγή ύδρευσης αλλά και διατήρησης της βιωσιμότητας των διαφόρων καλλιεργειών που αποτελούν το βασικότερο παράγοντα επιβίωσης των κατοίκων της περιοχής
Γειτνίαση με προστατευόμενους αρχαιολογικούς χώρους
Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν προστατευόμενοι αρχαιολογικοί χώροι, όπως ο αρχαιολογικός χώρος Μάλθης (ΦΕΚ Β 55/1991) το κάστρο Μίλα (ΦΕΚ Β 885/1989), και το κτίριο του ΟΣΕ Καλλιρρόης (ΦΕΚ Β 391/1985). Οι δραστηριότητες από τη λειτουργία του ΧΥΤΥ, στη θέση «Όνι» και των λοιπών εγκαταστάσεων, είναι από εξαιρετικά οχλούσες ως ασύμβατες, με τη λειτουργία των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων..
Γειτνίαση με μόνιμο καταφύγιο θηραμάτων
Στη περιοχή Άνω Γλιάτα έχει θεσμοθετηθεί με την Υπουργική Απόφαση 33643/1797/21‐0401976 (ΦΕΚ Β 652/1976) «Μόνιμο Καταφύγιο Θηραμάτων» τα όρια του οποίου άλλαξαν με την Υπουργική Απόφαση 174283/2613/20‐08‐1985 (ΦΕΚ Β 561/1985). Είναι προφανές ότι είναι παντελώς ασύμβατη η γειτνίαση ΧΥΤΥ στη θέση «Όνι» με «Μόνιμο Καταφύγιο Θηραμάτων».
5. Συμπεράσματα
Από τα αναφερθέντα στις προηγούμενες παραγράφους προκύπτουν τα εξής:
Δεν διαπιστώθηκε τόσο στη περιοχή «¨Ονι», όσο και στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου,η ύπαρξη του, αναφερόμενου στο γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ 1:50.000 (φύλλο Νέα Φιγάλεια) υδροστεγανού γεωλογικού σχηματισμού, γνωστού ως «φλύσχη», που θα μπορούσε ενδεχομένως να φιλοξενήσει τη χωματερή του ΧΥΤΥ. Αντί αυτού διαπιστώσαμε την ύπαρξη ενός συστήματος πετρωμάτων, αποτελούμενο από εναλλαγές πλακωδών ασβεστόλιθων που περιέχουν ενστρώσεις ψαμιτοπηλιτικές, κερατολιθικές μαργαϊκές κ.ά. Ο σχηματισμός αυτός πιθανά αποτελεί τα «στρώματα μετάβασης» μεταξύ του «φλύσχη» και τον υποκείμενων πλακωδών ασβεστολίθων του Άνω Κρητιδικού και παρουσιάζεται ως χαρτογραφική ενότητα στο γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ 1:50.000 (φύλλο Μελιγαλάς).Το όλο σύστημα είναι έντονα τεκτονισμένο κατακερματισμένο, κατά θέσεις εξαλλοιωμένο, και πολύ υδροπερατό. Η επικράτηση των ασβεστολίθων μεταξύ των διαφόρων λιθοφάσεων είναι απόλυτη.
Το σύστημα αυτό έχει συνθλιβεί τεκτονικά, από το πυκνό δίκτυο ρηγμάτων (εφιππεύσεις) που το διατρέχει, παρουσιάζει έντονη ετερογένεια και έντονη μεταβλητότητα των γεωτεχνικών του παραμέτρων, από θέση σε θέση, οι οποίες είναι εν γένει υποβαθμισμένες λόγω του έντονου τεκτονισμού και της προαναφερθείσας λιθοφασικής σύστασης..
Η οποιαδήποτε στεγανή επένδυση της υπόβασης του εξεταζόμενου ΧΥΤΥ είναι αμφίβολο κατά πόσο θα μπορέσει να αντιδράσει θετικά στη περίπτωση σεισμικής δόνησης. Το πιθανότερο είναι να διαρραγεί, με αποτέλεσμα τα επικίνδυνα στραγγίσματα να διεισδύσουν στον υποκείμενο υδροφόρο λόγω της υψηλής υδροπερατότητας που παρουσιάζει η ακόρεστη ζώνη του που συνίσταται από τον σχηματισμό των στρωμάτων μετάβασης και τους πλακώδεις ασβεστόλιθους του Άνω Κρητιδικού που προαναφέραμε.
Το ασβεστολιθικό-ψαμμιτοπηλιτικό αυτό ετερογενές σύστημα («στρώματα μετάβασης») δεν προσφέρει ομοιογενή, από γεωτεχνική άποψη, υπόβαση προκειμένου να υποδεχθεί ΧΥΤΥ,όχι μόνο λόγω της ετερογένειας, αλλά και λόγω της χαμηλής ποιότητας των γεωτεχνικών χαρακτηριστικών του (διαφορική συμπιεστότητα, μεταβλητό κατά θέσεις μέτρο ελαστικότητας, διαφορετική, κατά θέσεις, αντίδραση στις, όχι σπάνιες στη περιοχή, σεισμικές δονήσεις.
Το ως άνω σύστημα, μαζί με τους υποκείμενους πλακώδεις ασβεστόλιθους του Άνω Κρητιδικού φιλοξενεί έναν ενιαίο, πολύ αποδοτικό, υδροφόρο ορίζοντα (υδροφόρο σύστημα Μελιγαλά) που καταλαμβάνει τόσο τη λοφώδη, όπου βρίσκεται και η εξεταζόμενη χωματερή ΧΥΤΥ, όσο και την πεδινή περιοχή. Ο υδροφόρος αυτός είναι απόλυτα κρίσιμος τόσο για την επιβίωση της τοπικής κοινωνίας, όσο και για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας στην ευρύτερη περιοχή, ακόμα και πέρα από τα διοικητικά όρια του Δήμου Οιχαλίας.
Στον υδροφόρο αυτό έχει ανορυχθεί πυκνό δίκτυο υδρογεωτρήσεων, υδρευτικών και αρδευτικών μεγάλης απόδοσης, συχνά άνω των 60-80 κ.μ./ώρα. Μια τέτοια γεώτρηση έχει γίνει και στο οικόπεδο του υπό εξέταση ΧΥΤΥ. Σημειώνεται ότι κάθε Δημοτικό Διαμέρισμα έχει τη δική του γεώτρηση ύδρευσης. Η γεώτρηση ύδρευσης του ΔΔ Μελιγαλά (Βαθειά Χούνη) αποδίδει 160 κ.μ./ώρα. Ο ως άνω υδροφόρος τροφοδοτεί με νερό μεγάλο αριθμό υδρορευμάτων που διασχίζουν τη πεδινή περιοχή και τα οποία χρησιμοποιούνται για άρδευση και στηρίζουν την οικολογική ισορροπία και το μικροκλίμα στη περιοχή.
Όλες οι γεωτρήσεις βρίσκονται στο ίδιο υδροφόρο σύστημα, υπάρχει ενιαία στάθμη ηρεμίας, αλληλοεπηρεάζονται (όταν διανοίγονται νέες γεωτρήσεις, σε κάποιες προϋπάρχουσες το νερό θολώνει) ενώ αλληλεπιδρούν και με πηγές που τροφοδοτούνται από τον ίδιο υδροφόρο..
Το πιο πάνω δίκτυο υδρογεωτρήσεων επηρεάζεται και από την οποιαδήποτε σεισμική δραστηριότητα,(μετά από σεισμικές δονήσεις, το νερό από κάποιες γεωτρήσεις θολώνει και αναδύεται και κάποια χαρακτηριστική οσμή, ή κάποιες άλλες γεωτρήσεις στειρεύουν προσωρινά) λόγω της ύπαρξης των προαναφερθέντων ρηγμάτων.
Η πιο πάνω υδροφορία οφείλεται κυρίως στην επικράτηση των πλακωδών ασβεστολίθων. Πρόκειται, κατά συνέπεια, για υδροφόρο που έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός «καρστικού υδροφόρου», δηλαδή μεγάλη ρυπαντική τρωτότητα, ασήμαντη ικανότητα αυτοκαθαρισμού, μεγάλες ταχύτητες ροής του υπόγειου νερού, Η οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση μεταδίδεται ακαριαία σε όλο το σύστημα («Υδροφόρος Μελιγαλά»).
Η ζωτική σημασία, του «Υδροφόρου Μελιγαλά» για την επιβίωση των κατοίκων του Δήμου Οιχαλίας και όχι μόνο-τα γεωλογικά όρια που θέτει η φύση ποτέ δεν συμπίπτουν με τα διοικητικά όρια που θέτει ο άνθρωπος - σε συνδυασμό με τα προαναφερθέντα υποβαθμισμένα γεωτεχνικά και υδρογεωλογικά, από πλευράς ρυπαντικής επιδεκτικότητας και αυτοκαθαρισμού χαρακτηριστικά καθιστούν αδιανόητη οποιαδήποτε σκέψη για χωροθέτηση ΧΥΤΥ, στη θέσ竨Ονι», όπου το πάχος της ακόρεστης ζώνης είναι ασήμαντο(περίπου 10 μέτρα) και τα γεωλογικά-υδραυλικά χαρακτηριστικά της, ευνοούν την ταχεία μεταβίβαση του στραγγίσματος από τη χωματερή του ΧΥΤΥ προς τον υποκείμενο ζωτικής σημασίας υδροφόρο.
Πρόσθετοι περιορισμοί είναι η γειτνίαση της εξεταζόμενης θέσης ΧΥΤΥ με το θεσμοθετημένο «Μόνιμο Καταφύγιο Θηραμάτων» στα Άνω Γλιάτα καθώς και με τους προστατευόμενους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
Θεωρούμε ότι ή εξεταζόμενη περίπτωση χωροθέτησης ΧΥΤΥ στη θέση «¨Ονι» αποτελεί κλασσικό παράδειγμα προς αποφυγή
Αθήνα 17‐11‐2005
Για λογαριασμό της εταιρίας “Aquaterra”, Χ. Καπόπουλος & Συνεργάτες
Ο συντάκτης
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Α. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
